بسیار و بارها در نوجوانی و جوانی به خصوص از پدر و مادرها شنیدهایم که درسَت را بخوان، رویا و علاقهات را هم در کنارش ادامه بده. این نسخه تکراری، مسیر زندگی خیلی از ما را از مقصد مورد علاقه مان به سمت اقتضای جامعه و اهداف مُد روز تغییر داده است. البته نه این که درس خواندن بد باشد، ولی درس خواندنِ بیهدف و در رشتهای که مورد علاقهمان نیست، بعید است زندگی ایده آل و دلخواهی را برای ما رقم بزند تا جایی که ممکن است سالها بعد افسوس بخوریم چرا دنبال علاقهمان نرفتیم. بهترین حالتی که در زندگی هر کدام از ما میتواند رقم بخورد این است که مسیر تحصیل و شغلمان با رویاهایمان یکی شود.
در این میان، کم نبودهاند آدمهایی که وارد دانشگاه شده اند، اما یک روز تصمیم گرفته اند آن را رها کنند، مسیری که آمدهاند را دور بزنند و به سمت مقصود دلخواهشان حرکت کنند. در اینجا، زندگی چند میلیاردر را مرور کردهایم که تحصیل در دانشگاه را رها کردند یا حتی از آن اخراج شدند، اما آدمهای بسیار مشهور و ثروتمندی در حوزه فعالیت خودشان شدند؛ از مارک زاکربرگ بگیرید تا استیو جابز و بیلگیتس. البته فراموش نکنید دنبال درس نرفتن این افراد به دلیل جسارت، مهارت و ایدههایی بود که جهان را تکان داد.
یک سال هم در دانشگاه تاب نیاورد!
چه کسی؟ بیل گیتس، موسس مایکروسافت
اگر فهرست افراد ثروتمند جهان در ۱۰ سال اخیر را کنار هم بگذارید، یک عضو ثابت دارد که همواره نفر اول یا دوم جهان بوده است. او بیل گیتس است، موسس شرکت غولآسای مایکروسافت. او هم بیش از یک سال در دانشگاه هاروارد تاب نیاورد. بیل گیتس در سال ۱۹۷۳ وارد دانشگاه هاروارد شد و پیش استیو بالمر، مدیر اجرایی کنونی مایکروسافت، زبان برنامه نویسی BASIC را برای اولین میکرورایانه نوشت، اما در سال دوم، دانشگاه را ترک کرد و به همراه دوستش پائول آلن شرکت مایکروسافت را تاسیس کرد.
هم اکنون آلن هم بدون داشتن هیچ مدرک دانشگاهی یک مولتی میلیاردر و مالک چندین شرکت فناوری و رسانهای است. البته خود گیتس در سخنرانی آغاز سال تحصیلی ۲۰۰۷ در دانشگاه هاروارد که به دوران تحصیلش در دانشگاه اشاره داشت، گفت: «تمام چیزی که من از هاروارد به یاد میآورم، فضای هوش و نبوغ است. این فضا میتوانست هیجانانگیز، ترسناک و حتی گاهی دلسردکننده باشد، اما برای من همیشه یک چالش بود. هاروارد یک امتیاز خارقالعاده بود و فکر میکنم من زود از آن خارج شدم. سالهای زندگی من در هاروارد تغییر کرد و دوستیهای من در آنجا شکل گرفت.»
کنار گذاشتن تحصیل برای موفق شدن در شغل
چه کسی؟ تراویس کالانیک، موسس اوبر
اگر فیلم راننده تاکسی ساخته مارتین اسکورسیزی را دیده باشید حتما با شخصیت تراویس، راننده تاکسی بیخواب شبهای نیویورک آشنایی دارید. همنام او آقای تراویس کالانیک هم اتفاقا شغلی مرتبط با تاکسی داشت البته در سطحی بسیار گستردهتر. او سال ۲۰۰۹ در ۳۳ سالگی همراه دوستش گرت کمپ شرکت اوبر را تاسیس کرد. شرکتی که یک سرویس آنلاین است و مسافران میتوانند از طریق اپ موبایل هوشمند درخواست تاکسی کنند و اپ اوبر آنها را به نزدیکترین راننده مرتبط میکند و مکان مسافر را به راننده نشان میدهد.
اوبر امروز در جهان خدمات میدهد و بیش از ۱۱۰ میلیون کاربر دارد. آقای کالانیک هم تحصیل نیمهتمام در دانشگاه کالیفرنیا را تجربه کرده است. تراویس برای موفقیت در شغلش تصمیم گرفت تحصیل را کنار بگذارد. بر اساس ردهبندی مجله فوربس، او رتبه شصت و چهارمین فرد قدرتمند در جهان، سی و پنجمین در میان ثروتمندان در زمینه فناوری در جهان، صد و هشتاد و هشتمین در میان ثروتمندان جهان و هفتادمین ثروتمند در آمریکا را در اختیار دارد. آمارهایی که نشاندهنده کسب ثروت او از مسیری غیر از دانشگاه است.
نمیخواستم پزشک شوم!
چه کسی؟ مایکل دل، موسس شرکت دل
مایکل دل موسس شرکت رایانهای دل که امروز یکی از شرکتهای برجسته عرصه فناوری است هم دیگر میلیاردی است که تحصیلاتش را نیمهتمام گذاشته است. پدر مایکل یک دندان پزشک خبره و مادرش یک فعال بازار بورس بود. احتمالا خرید یک ماشین حساب در هفت سالگی اولین قدم مایکل برای ورود به دنیای فناوری دیجیتال بود. پدر و مادر مایکل با اصرار او را به دانشگاه پزشکی فرستادند، اما همانموقع هم مایکل همه هوش و حواسش سمت ور رفتن با قطعات رایانه بود. او در اولین سال ورود به دانشگاه، رایانههای قدیمی را میخرید و درایورها و گنجایششان را ارتقا میداد و سپس ۱۵ درصد زیر قیمت بازار میفروخت.
اگرچه به پدر و مادرش قول داده بود درسش را ادامه دهد و تجارتش را کنار بگذارد، اما ۸۰ هزار دلار از این راه درآمد کسب کرد و تصمیم گرفت دانشگاه را رها کند و تجارتش را تمام وقت ادامه دهد، او اجناسش را ۱۰ درصد ارزانتر از رقبایش میفروخت و خیلی زود پیشرفت کرد. مایکل دل با تلاش و پشتکار زیاد شرکت دل را از صفر راه اندازی کرد که امروزه یکی از بزرگترین شرکتهای رایانهای دنیاست. در سال ۲۰۰۵ مایکل دل ۴۱ ساله به عنوان چهارمین مرد ثروتمند دنیا شناخته شد.
او باید کاسب میشد
چه کسی؟ جان مک کی، موسس فروشگاههای هول فودز
وقتی سال ۱۹۷۸ مرد ۲۵ ساله اهل ایالت تگزاس از دانشگاه اخراج شد به نظر نمیرسید چندان عاقبت خوبی در انتظارش باشد. ضمنا این اولین یا آخرین بار اخراج شدن جان مک کی در آنروزها نبود. جان کمی بعد هم به خاطر نگهداری و انبار کردن مواد غذایی در آپارتمان محل سکونتش توسط صاحبخانه اخراج شد. همانروزها بود که جان همراه نامزدش رینی لوسن با قرض کردن مبلغ ۴۵ هزار دلار از خانواده و دوستان، یک مغازه غذاهای طبیعی را در تگزاس تاسیس کرد. از وضع زندگی روزهای اول شروع فعالیت تجاری جان و همسرش، ذکر همین نکته بس که آنها به دلیل تجاری بودن محدوده و نبود دوش از شیر آب متصل به ماشین ظرف شوییشان برای استحمام استفاده میکردند. اما همینجا بود که استعداد و هوش جان خودش را نشان داد و دیری نگذشت که کار او حسابی رونق گرفت.
حالا کار توسعه یافته او را میتوانیم در قامت فروشگاههای زنجیرهای بزرگ هول فودز در سراسر جهان ببینیم که دهها هزار کارمند دارد. «هول فودز»، فروشگاه زنجیرهای مواد غذایی است که دفتر مرکزی آن در آستین، تگزاس قرار دارد و محصولات طبیعی و ارگانیک ارائه میدهد و به فروش محصولات نسبتا گرانقیمت معروف است. در سال ۲۰۱۷ این فروشگاه زنجیرهای توسط آمازون خریداری شد. گفته میشود آمازون با خریداری هول فودز تهدیدی برای سوپرمارکتهای سنتی محسوب میشود.
غیبت، غیبت، اخراج!
چه کسی؟ رالف لورن، طراح مد و موسس شرکت پولو
داستان بعدی مربوط به پسر یک خانواده مهاجر بلاروسی است که در آمریکا ساکن شده بودند. این پسر برای خریدن لباسهای خودش مجبور بود همزمان با مدرسه رفتن، کار کند. او نامش رالف لورن بود. رالف استعدادش در زمینه پوشاک را با خرید و فروش کراوات در نوجوانی نشان داد. سپس در فروشگاه خردهفروشی برادران بروکس به عنوان یک فروشنده مشغول کار شد. راه یافتن رالف به دانشگاه چندان دوام نیاورد. در این دو سال تحصیل رالف، آنقدر جلوی اسمش در کلاسهای دانشکده باروخ، ضربدر غیبت ثبت شد که سرانجام از دانشگاه اخراج شد.
او به رغم تحصیل نکردن در رشته مد و طراحی، به طور حرفهای به فعالیت در عرصه پوشاک و مد مشغول شد. در سال ۱۹۶۷ با حمایت مالی از سوی نورمن هیلتون یک فروشگاه کراوات راهاندازی کرد و کراواتهایی که شخصاً آنها را طراحی میکرد، تحت نام برند «پولو» عرضه میکرد. او پس از چندی این نام را از هیلتون خرید. یک دهه بعد این برند به یک برند جهانی بدل و اولین فروشگاه پولو در لندن افتتاح شد. رالف لورن در سال ۱۹۷۰ جایزه کوتی را به سبب خط تولید پوشاک مردانه شرکتش برنده شد. او تقریباً در همین زمان خط تولید پوشاک بانوان و پولو اسپرت، به منظور تولید پوشاک ورزشی را راهاندازی کرد. هماکنون محصولات این شرکت شامل پوشاک غیررسمی آقایان و بانوان، لوازمی، چون کیف و غیره، عطرها و برخی لوازم خانه است. لورن ۸۰ ساله حالا با بیش از ۷.۵ میلیارد دلار سرمایه شماره ۱۶۲ فهرست ثروتمندترین افراد جهان را به خود اختصاص داده است.
بیمحلی کردن به دانشگاه هاروارد!
چه کسی؟ مارک زاکربرگ، موسس فیسبوک
طبعا افراد بسیاری در جهان، برای تحصیل در دانشگاه معروف هاروارد سر و دست میشکنند. اما این همه واقعیت نیست و استثناهایی وجود دارد که به هاروارد هم بیمحلی کنند. مارک الیوت زاکربرگ متولد ۱۹۸۴ یکی از همین استثناهاست. این جوان آمریکایی که به دانشگاه هاروارد راه پیدا کرده بود، خیلی زود پس از ورود به دانشگاه هاروارد متوجه شد مسیر رویاهایش از پشت نیمکتهای این دانشگاه نمیگذرد. البته برای او که خانوادهاش افرادی تحصیل کرده بودند، پدرش مطب دندان پزشکی داشت و مادرش در حوزه روان پزشکی مشغول بود، گرفتن این تصمیم خیلی آسان نبود؛ بنابراین دانشگاه را ترک کرد تا روی ایده برجسته خودش متمرکز شود.
مارک در جایی درباره رویاهایش که بعدها متوجه شدیم شبکههای اجتماعی به شکل امروزیاش بوده است، گفته: «به دنبال ساختن چیزی هستم که کمتر کسی روی کره خاکی توانایی ساختنش را دارد و آن چیز باید به شکلی باشد که دنیا را به مکان بهتری برای زندگی انسانها تبدیل کند». حالا مارک زاکربرگ مالک شرکت بزرگ فیسبوک و زیرمجموعههایش، اینستاگرام و واتس اپ است. در چند سال اخیر عضو ثابت ۱۰ میلیاردر بزرگ جهان بوده و در سال ۲۰۲۰ با دارایی خالص ۵۴ میلیارد دلار هفتمین فرد ثروتمند روی زمین بوده است.
موفقیتم را به دانشگاه گره نزدم
چه کسی؟ جان کوم، بنیانگذار واتساپ
پسر ۱۶ ساله اوکراینی به دلیل فقر و نداشتن امکانات کافی برای زندگی به همراه خانواده اش به آمریکا مهاجرت کرد. توفان تغییرات اوکراین به سراغ زندگی جان کوم و خانوادهاش هم آمده بود. اول قرار بود پدرش به آمریکا برود و بعد آنها را نزد خود فرابخواند، اما همه چیز کاملا برعکس شد. جان همراه با مادر و مادربزرگش مسافر آمریکا شد. سفری به مانتین ویو در کالیفرنیا. سفری که مشخص بود برای همیشه سرنوشت او را تغییر خواهد داد. اول به نظر میرسید رفتن به دانشگاه ایالتی سن خوزه گام مهمی در زندگی جان بود. حداقل خودش در ابتدا چنین فکری میکرد، ولی اصلیترین اتفاق زندگیاش، اصلا ربطی به این دانشگاه نداشت.
قرار ملاقاتش با برایان اکتون در شرکت یاهو همه چیز را برای هر دو نفر تغییر داد و به همراه شریکش «برایان اکتون» در سال ۲۰۰۹ دست به کار راهاندازی اپلیکیشن واتساپ شد که بعدتر در سال ۲۰۱۴ فیسبوک آن را به قیمت ۱۹ میلیارد دلار خریداری کرد. جان کوم هم که رابطه چندان خوبی با تحصیل نداشت از ادامه تحصیل در دانشگاه ایالتی سنخوزه انصراف داد و به جای آن، تا پیش از راهاندازی واتساپ، ۹ سال در یاهو مشغول کار شد. حالا جان کوم ۴۴ ساله از میلیاردرهای جوان با دارایی خالص ۷.۵ میلیارد دلار یکی از افراد فهرست ۴۰۰ ثروتمند آمریکایی فوربس است.
باهوش و منظم، اما تحصیلنکرده
چه کسی؟ استیو جابز، موسس اپل
امروزه محصولات شرکت بزرگ اپل در عرصه لوازم هوشمند الکترونیکی از جایگاه ویژهای برخوردار است. این شرکت به این جا نرسیده مگر با تلاشهای خستگیناپذیر موسس کاریزماتیک خودش، استیو جابز. جابزی که پس از گذشت حدود ۱۰ سال از مرگش همچنان او را به عنوان فردی بسیار باهوش، منظم و پرتلاش میشناسیم. اما همین فرد پرتلاش هرگز دانشآموز یا دانشجوی خوبی نبوده است. او دانشگاه را هم پس از شش ماه تحصیل نیمهکاره رها کرد. جابز فکر میکرد برنامهریزی و ساخت رایانهها، ایجاد اشتغال، ساختن فیلم و مدیریت مردم و غیره، لزوماً نیازمند رفتن به دانشگاه نیست.
او در یکی از مصاحبههایش در جمع دانشجویان دانشگاه استنفورد میگوید: «من پس از شش ماه تحصیل در دانشگاه رید، انصراف دادم. میخواهم برای شما دلیل ترک تحصیلم از کالج را توضیح دهم. بعد از ۱۷ سال وارد دانشگاه شدم و به دلیل اطلاعات کمی که داشتم دانشگاهی را برای تحصیل انتخاب کردم که هزینه شهریه آن معادل دانشگاه استنفورد بود و همین باعث شده بود تا بیشتر پسانداز پدر و مادرم خرج شود. پس از گذشت شش ماه، متوجه شدم که دانشگاه فایده و تاثیر چندانی بر زندگی من ندارد و هیچ ایدهای برای این که میخواهم با زندگیام چه کار کنم، نداشتم. به همین دلیل از دانشگاه انصراف دادم.»